شرایط خطرزا برای بارداری

• سن کمتر از 18 سال
• استعمال دخانیات، مواد مخدر و الکل
• لاغری یا چاقی شدید
• بارداری با فاصله کمتر از 3 سال از زایمان قبلى
• ابتلا به دیابت یا پرفشارى خون
• محرومیت اقتصادى، اجتماعى یا فرهنگى
• خرافات و باورهاى نادرست تغذیه ای
• افزایش ناکافى وزن یا افزایش زیاد وزن
• کمخونى (هموگلوبین کمتر از 11 گرم بر دسی لیتر)
• باردارى بیش از یک جنین (چندقلویى)

در دوران بارداری نیاز به آهن به دو برابر قبل از بارداری افزایش می یابد. این میزان افزایش نیاز به آهن برای رشد جفت و جنین به حدی است که به هیچ وجه از طریق مصرف مواد غذایی تـامین نمی شود؛ بنابراین از شروع هفته 16 بارداری، مصرف یک عدد قرص آهن (فروسولفات) برای پیشگیری از کم خونی فقر آهن و عوارض آن، از جمله مرگ و میر مادر و جنین، زایمان زودرس و رشد ناکافی جنین ضروری است.

منابع غذایی آهن: گوشت ها، تخم مرغ، حبوبات،

میوه های خشک و سبزیجات برگ سبز، مغزها.

در دوران بارداری نیاز به ویتامین ها و املاح معدنی افزایش می یابد و باید اطمینان حاصل شود که برنامه غذایی روزانه، مواد مغذی مورد نیاز خـانم بـاردار را تـا حـد زیـادی تـامین مـی کنـد. بر اساس دسـتورالعمـل کشـوری، کلیـه خـانم هـای بـاردار از شـروع هفتـه 16 بارداری تا سه ماه بعد از زایمان، باید روزانه یک عدد کپسول مولتی ویتامین سـاده یـا مینـرال مصـرف نمایند.

به دلیل نقش اسیدفولیک در پیشـگیری از نقص مادرزادی لوله عصبی، لازم است مصرف این ویتامین در دوران بارداری افزایش یابد. مصرف کافی منابع غذایی این ویتامین به تنهایی نیاز بدن خانم های باردار بـه اسـید فولیک را تامین نمی کند و نمی تواند جایگزین مکمل اسید فولیک شود.

منابع غذایی عمده غنی از اسیدفولیک، شامل جگر، حبوبات،

سبزیجات سبز تیره مثل اسفناج و حبوبات می باشد.

با توجه به نقـش ید در متـابولیسم بدن، تولیـد انرژی و تکامل مغز، کمبـود ید در بارداری منجـر بـه عقب ماندگی ذهـنی،

هیپوتیروئیدی، گواتر و در شکل شدید آن، کرتینیسم در نوزاد می گردد.

از شروع هفته شانزدهم بارداری که کپسول مولتی ویتامین و مینرال مصرف می شود، در صورتی که این کپسول، حاوی 400 میکروگرم اسید فولیک باشد، مصرف قرص اسید فولیک باید قطع شود و در غیر این صورت، مصرف هر دو مکمل در دوره های زمانی تعیین شده ضروری است.

جهت جلوگیری از اضافه وزن در دوران بارداری:

• با استفاده از میان وعده ها، تعداد وعده های غذا در روز را افزایش داده و حجم غذای هر وعده را کم کنید.
• تا جای ممکن، ساعت ثابتی برای صرف غذا در وعده های مختلف در روز داشته باشید.
• مصرف قند و شکر و خوراکی هایی مانند انواع شـیرینی، شکلات، نوشابه، آبمیوه های صنعتی، مربا، عسل و... را بسیار محدود کنید.
• نان مصرفی باید از آرد سـبوس دار تهیه شده باشد و نان های فانتزی مثل انواع باگت و ساندویچی را کمتر مصرف کنید.
• حبوبات پخته مثل عدس و لوبیا را بیشتر مورد استفاده قرار دهید.
• شیر و لبنیات خود را حتما از نوع کم چرب انتخاب کنید.
• گوشت را کاملا لخم و بدون چربی، و مرغ و ماهی را بدون پوست مصرف کنید.
• از مصرف فرآورده های گوشتی پرچرب مثل سوسیس، کالباس، همبرگر، کله پاچه و مغز خودداری کنید.
• بجای گوشت قرمز، بیشتر از گوشت های سفید، خصوصا ماهی استفاده کنید.
• میوه ها و سبزی ها را بیشتر به شکل خام مصرف کنید.
• سالاد سبزیجات را قبل یا همراه با غذا استفاده نمایید.
• بجای آب میوه، بهتر است خود میوه را میل کنید.
• غذاها را بیشتر به شکل آبپز، بخارپز یا کبابی مصرف کنید.
• از مصرف غذاهای پرچرب و سرخ شده پرهیز کنید.
• روغن مصرفی را از انواع گیاهی مایع انتخاب نمایید.
• از مصرف انواع سس سالاد، کره، خامه، سرشیر و پنیرهای پرچرب خودداری کنید.
• تنقلات کم ارزش یا پرچرب مثل آبنبات، شکلات و چیپس را با میان وعده های سالم جایگزین کنید.

از مصرف غذاهای آماده و کنسروی اجتناب کنید.

فاطمه طاهری

کارشناس تغذیه بیمارستان اعصاب و روان استاد محرری